Tarihten bu yana dönemsel krizler yaşanan dünyada, enflasyon ‘kötülüklerin başı’ rolünü alırken, geçen hafta global çapta piyasalarda oluşan görünüm, enflasyonu denetim altına almanın bir sakinlik (resesyon) oluşmadan pek mümkün olmadığını anlaşılması tablosu üzereydi. Bu sakinlik riski arttıkça piyasalardan kaçış artıyor ya da risk algısı zayıflıyor denilebilir. Ünlü İngiliz gazetesi Financial Times’taki bir yorum da durumun ne kadar karışık olduğunu şöyle özetliyor:
Yatırımcılar artık neye güveneceklerini bilmiyor.
Tüm gelişmeler ekonomistlerin riskleri hesaplayarak siyaset tarafında korkmasına yol açıyor.
Her kapı sakinliğe çıkıyor
BBC Türkçe’den Ergin Yıldızoğlu haberine göre Global özel dal bono endeksi üçyol travesti ve MSCI global borsa endeksi yıllık olarak yüzde 12 13 oranında gerilerken petrol gaz ve metallerde oynaklık dorukta ve düşüş sinyalleri veriyor Bu sinyaller bir sakinlik resesyon belirtisi oluyor
Tarım Ümraniye travesti emtia fiyatlarında bilhassa buğday ve mısır üzere ağır kullanılanlarda artış görülürken sıkıntılar da büyüyor Bu sıkıntılar gelişmekte olan ülkelerde siyasi istikrarsızlıklar ekonomik krizler bunların domino tesiri ile gelişmiş ülkeleri etkilemesi Alanya travestileri borç krizi üzere görülürken resesyon art planda yankılanmaya devam ediyor
Çin dünya iktisadında satın alma denildiğinde en kıymetli noktada duruyor Global mali piyasalar ve rezerv para tarafından düşünülürse de ABD Alsancak travestileri yönetici koltuğunda oturuyor
ABD borsası Wall Street’in toplam pahası dünyadaki borsaların yüzde 59 9’unu oluşturuyor Akabinde gelen Japonya’da bu oran yüzde 6 2 olurken İngiltere yüzde 3 9 ve Çin Anadolu yakası travestileri yüzde 3 6 oranında hisse alıyor
ABD’nin parası lakin dünyanın sorunu olan ‘dolar’ ülkelerin merkez bankaları kasalarında yüzde 59 60 düzeylerinde kendine yer bulurken devreye alındığında AB’nin Euro’su bu tahtı 17 puan kadar sarsmasına karşın başkan pozisyonunda
Dünyada finansal piyasaların yöneticisinin ABD olduğunu buradan anlıyor ve kabul ediyoruz
Sektörel olarak ABD merkezli şirketler de liderliği koruyor
Mesela bilişim şirketlerinin yüzde 73’ü ABD’li olurken tüketici şirketlerinin yüzde 49’u sanayi malları yüzde 46 oranında ABD’ye ilişkin ‘ABD yüklü şirketler’ olarak bakarsak yazılım dalı yüzde 86 sıhhat eserler yüzde 82 savunma havacılık dalı yüzde 73 ve kimyasallar yüzde 41 oranında Sam amcanın elinde bulunuyor
Kısaca dünyanın sakinliğe girmesi ABD ile başlar dersek yanlış durmaz
Geride bıraktığımız haftada Wall Street Journal Financial Times ve The Economist üzere önde gelen iş dünyası yayımları ‘Ayı piyasaları’ kalıcı gerileme düşüş eğilimi telaffuzunda bulunmuştu
ABD’ye bakıldığında endeksler 2022 yılı başında yaptıkları tepeden yüzde 20 oranında gerideydiler Cuma günü de yüzde 2’nin üzerinde düşüş gösterirken kış uykusunda uyanan ayılar arzı endam etmeye başladılar Çin Merkez Bankası’nın bir ölçü nakdî genişleme söylemi ile toparlanma görülse de uzmanlar salgın önlemlerinin Çin’de üretim ve tedarik zincirleri üzerinde yarattığı olumsuz tesirler ile bu atılımın işlevsizleştiğini açıkladı
Avrupa borsaları da yılın yaklaşık birinci 5 ayında gerileme gösterse de ABD üzere ayı denilecek bir durum şimdi görünmezken Asya’da da durum AB’ye misal
Mart ayı başından bu yana yaklaşık yüzde 8 5 oranında gerileyen inançlı liman altın nedense artık yatırımcılara pek inançlı görünmüyor
Tabi bir de enflasyonun yakıtı olan petrol var Rusya Ukrayna tansiyonu ve savaşı ile yükselişe geçen Brent petrol varili geçen hafta sonunda 111 94’e kadar geriledi
Metal emtia tarafında da global stratejik metaller indeksi MVIS geçen ay başında 72 düzeyindeyken 20 Mayıs’ta 31 düzeyine kadar resmen çökmesi ile hammadde talepleri ve üretimler konusunda verdiği işaret yeniden resesyon oluyor
ABD iktisadında geçen hafta resesyon ve mali kriz riski açısından tasaları artıran haberler görüldü
İlki inançlı olarak görülen temel besin tüketim perakende pazarlarında dev pozisyonda bulunan Wallmart Target ve Smucher üzere şirketlerin paylarının yüzde 13 ila 20 aralığında bedel kaybetmesi olurken dev teknoloji şirketleri Amazon Alphabet Apple Meta Microsoft Netflix Nvidia ve Tesla’nın paylarının de yıl başından bu yana ortalama yüzde 28 oranında gerilediği görüldü Bu yaklaşık 3,76 trilyon dolarlık bir kayıp demek oluyor.
Diğer haber de Wall Street Journal’da yayımlanan bir araştırmada ABD’de bizdeki BDDK Risk Merkezi’ne misal bir formda borç ödeme oranlarında görülen taşıt ve tüketici kredileri ile kredi kartlarında ödeme zorluklarının problemli duruma düşme eğiliminin güçlendiği görülüyor
ABD’nin büyük bankalarından Wells Fargo’nun ‘Ev almaya niyetli olanlar ziyaret endeksindeki’nde de yılbaşından bu yana yüzde 20 gerileme görülüyor
Ev piyasasında büyümenin sonu mu
Wells Fargo tarafından yapılan bir öbür araştırmada da mortgage uzun devirli konut kredisi faizlerinin yıl başında yüzde 3 21 olurken geçen hafta yüzde 5 23 düzeyine gelmesi görülürken dün açıklanan yeni konut satışlar yüzde 16 6 oranında düşerken 750 bin olan beklentiye karşılık 591 bin olarak gerçekleştiği görüldü İnşaat kesiminde yöneticilerinin inanç indeksi de olumsuz etkilenirken WSJ konut piyasasındaki büyümenin sonuna gelindiğini yazdı
Stagflasyon yüksek enflasyon ve sakinliğin tıpkı anda görülmesi konuşulurken Merkez Bankaları cephesinden enflasyon silahları çekiliyor
Bu da dünya iktisadında yavaşlama eğilimini artırırken pandemi ve savaş gündemi ile resesyona hakikat sürükleniyoruz Finans piyasalarında yatırımcıların inançlı limanlardan demir aldığı görülüyor Böylece volatilite ve düşüşler artıyor Bu da ‘boomerang’ tesiri göstererek resesyon mümkünlüğünü güçlendiriyor
Son günlerde dikkat cazibeli biçimde sık ve yüksek sesle konuşulmaya başlayan besin krizi kıtlık felaket üzere kavramların yanısıra borçlanma maliyetlerini artıran yüksek faiz ortamı ve güç kazanmaya devam eden dolar ile risk altında bulunan gelişmekte olan ülkeler peşinden büyük ekonomileri sürüklerken oluşabilecek siyasi meseleler da öncelikle ekonomistlerin gündemini meşgul ediyor